Stap voor stap aan de slag met open leermateriaal
Gepubliceerd
19 mei 2025
Leestijd
4 minuten
Wil je beter inspelen op het niveau, de kennis en leefwereld van leerlingen? Open leermateriaal geeft de vrijheid om te differentiëren én actuele onderwerpen in de les te behandelen. Maar waar begin je? Het Leerwiel Open Leermateriaal helpt je stap voor stap op weg.
Van het vormen van een visie op leermiddelen tot het kiezen, maken, arrangeren en evalueren van open materiaal: het Leerwiel Open Leermateriaal begeleidt je bij elke stap. Het geeft onder andere inzicht in de kennis en vaardigheden die je hiervoor nodig hebt. Ook helpt het je bij het vinden, aanpassen en arrangeren van open lesmateriaal. Dit stappenplan is gebaseerd op onderzoek en ervaringen uit de onderwijspraktijk.
Zo zet je open leermateriaal effectief in
Het leerwiel-stappenplan gaat uit van de drie onderdelen:
1. Visie en kiezen
Een duidelijke schoolvisie over leermiddelen vormt het vertrekpunt. Vanuit die visie stel je samen met collega’s selectiecriteria op om geschikt en kwalitatief open leermateriaal te vinden. Houd daarbij ook de kerndoelen en eindtermen voor ogen.
Bij het opstellen van de schoolvisie is het belangrijk het gesprek aan te gaan met iedereen die erbij betrokken is. Laat leraren bijvoorbeeld vertellen hoe zij open leermateriaal gebruiken in hun lessen en betrek een ict-coördinator erbij om mee te denken over wat er technisch nodig is. Door samen te werken, ontstaat er niet alleen meer draagvlak, maar ook een gedeelde verantwoordelijkheid. Wat de kans vergroot dat de visie in de praktijk ook echt werkt.
Een voorbeeld:
Een schoolbestuur spreekt in de onderwijsvisie uit dat elke leerling de kans moet krijgen om uit te groeien tot een verantwoordelijke wereldburger. Op schoolniveau vertaal je dat naar een visie als: onze school biedt een leeromgeving waarin leerlingen worden uitgedaagd om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen. De volgende stap is het beleid concreter maken, met plannen en acties. Bijvoorbeeld: we differentiëren ons onderwijsaanbod en zetten lesmethoden en materialen in om de leerling maximaal te ondersteunen in diens persoonlijke leertraject.
2. Arrangeren en maken
Welke leeractiviteiten en materialen zijn nodig om de leerdoelen te bereiken? Ga op zoek naar open leermateriaal dat daarbij aansluit en beoordeel de kwaliteit ervan. Als het materiaal bijvoorbeeld niet aansluit bij de belevingswereld of het niveau van de leerlingen, kun je het aanpassen. Wil je liever (een deel van de) lessen arrangeren of ontwikkelen, kijk dan hoe je dit leermateriaal combineert, maakt en deelt.
3. Gebruiken en evalueren
Tijd om het leermateriaal dat jij – met je collega’s, team of sectie – hebt samengesteld of gevonden te gebruiken in je les. Dat doe je aan de hand van een uitgewerkt lesplan en een lesvoorbereiding. Zorg er bijvoorbeeld voor dat alle materialen die je met leerlingen wilt delen van tevoren klaarstaan. Nadat jij en je collega’s de les hebben gegeven, volgt de evaluatie. Hoe verliep de les? Zijn de leerdoelen behaald en was de les een succes? De uitkomsten van de evaluatie bieden aanknopingspunten om de les waar nodig aan te scherpen, opnieuw in te zetten en te delen.
Wat past bij jouw situatie?
Het is niet altijd nodig om alle stappen van het Leerwiel te doorlopen. Zoek je bijvoorbeeld alleen een extra les bij een bestaande methode? Dan kun je het onderdeel ‘Arrangeren en maken’ overslaan. Je kunt de les wel afstemmen op de situatie van jouw klas of school. Werkt de school zonder methode en op basis van leerlijnen, dan is het advies om wel alle stappen van het Leerwiel te volgen.
Wil je open leermateriaal effectief integreren in jouw onderwijspraktijk? Op de IOL Kennisbank vind je materialen die je hierbij kunnen ondersteunen.
Het leerwiel inzetten
Het Leerwiel is vrij te gebruiken in het po, vo en go. De bijbehorende infographic licht de verschillende stappen binnen het model overzichtelijk toe.
